Powszechna Licencja Publiczna GNU (GNU GPL) jest najprawdopodobniej najprostszą licencją dotyczącą oprogramowania – zarówno jeśli chodzi o zrozumienie jak i zastosowanie. Niestety częściowo z powodu przedsięwzięć korporacyjnych nazywanych „zielonym marketingiem” mających na celu zamierzoną dezinformację, GNU GPL i idea wolnego oprogramowania często nie są właściwie rozumiane.
Sama licencja GNU GPL nie mówi nic na temat użytkowania oprogramowania, które otrzymujemy. Nie zawiera warunków mówiących ile kopii takiego oprogramowania możemy posiadać, na ilu komputerach (stacjach roboczych) możemy zainstalować dane oprogramowanie, w jaki sposób można dokonywać jego modyfikacji oraz łączyć z innym oprogramowaniem spoza zakresu praw autorskich. Wynika to z tego, że GNU GPL nie jest ani kontraktem, ani licencją użytkownika. Jest to raczej jedynie czysta licencja praw autorskich, więc nie koliduje z tym jak można użytkować oprogramowanie, które otrzymujmy. Licencja ta warunkuje jedynie fakt, że jeśli rozpowszechniamy takie oprogramowanie, należy to robić na takich samych warunkach jak te, na których je otrzymaliśmy.
Na przykład: jeżeli prowadzimy szpital i otrzymujemy oprogramowanie na licencji GNU GPL, to możemy takie oprogramowanie używać w dowolny sposób. Możemy je łączyć z innym oprogramowaniem w celu przeprowadzenia potrzebnych prac i użytkować w sposób jaki uznamy za stosowny. Jeżeli jednak prowadzimy firmę sprzedającą oprogramowanie medyczne, możemy tego dokonać wraz z licencją GNU GPL na oprogramowanie, które otrzymaliśmy bezpośrednio lub w połączeniu z umową serwisową, pod warunkiem, że strona która otrzymała takie oprogramowanie zachowa te same zasady wolności, na których my sami otrzymaliśmy oprogramowanie.
Jednym z powodów na wprowadzenie licencji GNU GPL jest przeciwdziałanie modyfikacjom oprogramowania i rozpowszechniania go innym użytkownikom, bez wolności, na której oprogramowanie zostało dostarczone. Istnieją firmy, które tak bardzo są nastawione na zysk za wszelką cenę, że przejmują kod źródłowy użytkowników i wdrażają go we własnych produktach, z przeświadczeniem, że skoro kod źródłowy jest niejawny, zarówno użytkownicy jak i autorzy kodu nie dowiedzą się o takiej działalności, nie będą mieli zdolności prawnej lub wystarczającej siły finansowej, aby skutecznie przeciwstawić się defraudacji.
Ważne jest również, aby nie umieszczać żadnego rodzaju formularza licencji, który musi być zaakceptowany przez końcowego użytkownika. Wiąże się to z faktem, że licencja z prawami autorskimi jest kierowana do osoby przekazującej program komuś innemu, a nie do osoby, która jest ostatecznym użytkownikiem programu. Formularz licencji jako warunek otrzymania oprogramowania jest dodatkowym ograniczeniem dystrybucji, którego ponadto nie masz prawa narzucić.
Osobie łamiącej warunki GNU GPL nie można odmówić prawa użytkowania oprogramowania. Co więcej, na osobę taką nie nakłada się obostrzeń dotyczących uaktualnień lub udoskonaleń. Można im jednak odmówić przywileju dystrybucji lub modyfikacji oprogramowania, co nota bene jest jedynym sposobem na naruszenie licencji. Podstawowym źródłem naruszeń licencji jest wdrażanie kodu źródłowego GNU GPL do innych produktów, które następnie są rozpowszechniane bez jednoczesnej dystrybucji samego kodu źródłowego, odmawiając w ten sposób wolności i korzyści które początkowo nadano odbiorcom. Ten rodzaj kary przeciwdziała osiąganiu korzyści z działalności antyspołecznej. Prawo autorskie często umożliwia dochodzenie finansowego odszkodowania na drodze pozwu cywilnego za tego typu antyspołeczne zachowania.
Powyższy tekst jest tłumaczeniem autorstwa Marcina Kwidzyńskiego: Software Freedom and the GNU GPL.
